თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორია, ფოლკლორის სახელმწიფო ცენტრი და ფონდი „ქართული გალობა“ 15 აპრილს თბილისში, რუსთაველის თეატრსა და 17 აპრილს ბათუმის დრამატულ თეატრში გამართავს კონცერტს „ჩვენებურების სიმღერა ინეგოლიდან“. საღამოზე შედგება კონსერვატორიის ოთხენოვანი გამოცემის, „ქართული მრავალხმიანობა დასავლეთ თურქეთში: პიტერ გოლდის ნაკვალევზე“ პრეზენტაცია. წიგნი გასულ წელს ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობისათვის გამოიცა.
საღამოზე წარმოდგენილი იქნება მე-19 საუკუნის ბოლოს თურქეთში, კერძოდ ინეგოლში (ბურსას პროვინცია, თურქეთი) გადასახლებული აჭარლების ფოლკლორული სიმღერები და ცეკვები. თურქეთში მცხოვრებ ქართველთა შორის ინეგოლის ქართველებმა ყველაზე კარგად შემოინახეს ტრადიციული სასიმღერო და საცეკვაო კულტურა. მათ რეპერტუარშია აფხაზური საცეკვაო ფოლკლორიც. რთული პოლიტიკური ვითარების გამო მე-20 საუკუნის ბოლომდე ინეგოლში მცხოვრებ ქართველებს სამშობლოსთან ურთიერთობა არ ჰქონიათ, ამიტომ, დანამდვილებით შეიძლება ითქვას, რომ 1960-იან წლებში გოლდის მიერ ჩაწერილი და დღემდე შემონახული სიმღერები და ცეკვები, რომელიც კონცერტზე იქნება წარმოდგენილი, მინიმუმ 150 წლის ხნოვანებისაა.
1968 წელს ამერიკელმა ანთროპოლოგმა პიტერ გოლდმა დიდი თურქეთელი ქართველის, აჰმეთ ოზქან მელაშვილის დახმარებით სოფ. ჰაირიეში ექსპედიცია მოაწყო. მასალის ნაწილი 1972 წელს გამოსცა ამერიკაში, ინდიანას უნივერსიტეტის მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი არქივის სახელით. მისი მასალის უნიკალობას განაპირობებდა ისიც, რომ არც მანამდე და არც შემდეგ, ინეგოლის ქართველების მუსიკის შესახებ სხვა ინფორმაცია არ მოგვეპოვებოდა. 2012 წელს თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის ინიციატივითა და საქართველოში ამერიკის საელჩოს ფინანსური მხარდაჭერით პიტერ გოლდი საქართველოში იმყოფებოდ, მოიარა სხვადასხვა კუთხე, მონაწილეობა მიიღო ცენტრის მიერ ორგანიზებულ VI საერთაშორისო სიმპოზიუმში (2012, სექტემბერი) და ჩაატარა რამდენიმე ლექცია (მათ შორის, თავისი 1968 წლის ექსპედიციის შესახებ). გარდა ამისა, ტმკსც-ს საკუთარი საექსპედიციო მასალები და სამეცნიერო ნაშრომები გადმოსცა. გარდა ამისა, როგორც აღმოჩნდა, პიტერ გოლდმა ჰაირიეს მუსიკალური ტრადიციების ამსახველი არა მხოლოდ საკუთარი ექსპედიციის, არამედ აჰმეთ ოზქან მელაშვილის მიერ 1965 ან 1966 წელს ჩაწერილი მასალაც შემოგვინახა, რომელიც მას 50 წლის წინ ამერიკაში ქართული სათვისტომოს წარმომადგენლებმა გადასცეს. საარქივო მასალაში აღმოჩნდა რამდენიმე გამოუქვეყნებელი და მრავალი გამოქვეყნებული ნიმუშის უცნობი ვარიანტები, აგრეთვე, ეს ჩანაწერები ჰაირიეს საჭიბონე დასაკრავების ამსახველი ერთადერთი წყაროა.
გამოცემაში სრულადაა თავმოყრილი ინეგოლის ტრადიციული სიმღერებისა და საცეკვაო მუსიკის საექსპედიციო ჩანაწერები, მათ შორის აჰმეთ ოზქან მელაშვილის (1965-66 წ.), ამერიკელი ანთოპოლოგისა და ეთნომუსიკოლოგის, პიტერ გოლდისა (1968 წ.), და თბილისის კონსერვატორიის მიერ 2015 და 2018 წლებში ტრაპიზონის კონსერვატორიასთან ერთად ჩატარებული ექსპედიციების აუდიოჩანაწერები და ნოტები.
2018 წელს კონსერვატორიისა და ფონდ „ქართული გალობის“ ერთობლივი პროექტის ფარგლებში ქალაქ ინეგოლში შეიქმნა – ახალგაზრდების, ხოლო ინეგოლის სოფელ ჰაირიეში – სხვადასხვა ასაკის ადგილობრივი მომღერლებისგან დაკომპლექტებული გუნდები, რომელთა ნაწილიც ძველი მომღერლების შთამომავლები არიან. პროექტი ითვალისწინებდა 1960-იან წლებში ჩაწერილი მივიწყებული სიმღერებისა და საჭიბონე დასაკრავების აღდგენას. კონცერტში მონაწილეობას 40-მდე თურქეთელი ქართველი მიიღებს, რომელთა ნაწილიც პირველად ჩამოვა საქართველოში. საღამოს წარუძღვება მომღერალი და მეცენატი სოფ. ჰაირიედან, ბატონი გურამ ქოქოლაძე (ერგუნ ათაბაი). კონცერტში, ასევე, მონაწილეობას მიიღებს ანსამბლი „ელესა“ და „ბერმუხა“ აჭარიდან.
პროექტის ორგანიზატორები:
- თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის ტრადიციული მრავალხმიანობის კვლევის საერთაშორისო ცენტრი (პროექტის ავტორი და წიგნის შემდგენელი: ნინო რაზმაძე)
- საქართველოს ფოლკლორის სახელმწიფო ცენტრი
- საქველმოქმედო ფონდი „ქართული გალობა“
პროექტში მონაწილე ორგანიზაციები:
- ჰაირიეს ქართული კულტურისა და ტურიზმის ასოციაცია
- ინეგოლის კავკასიური ფოლკლორისა და კულტურის ასოციაცია
- თურქეთის საელჩო საქართველოში
- აჭარის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო
- აჭარის რეგიონის მუნიციპალიტეტები
- შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო დრამატული თეატრი
- საქართველოს საპატრიარქო
- საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო
- საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო
- ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია
თანადამფინანსებლები:
- საქველმოქმედო ფონდი „ქართული გალობა“
- თურქეთის საელჩო საქართველოში
- შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო დრამატული თეატრი
- აჭარის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო
- საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო
- საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო
- ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია
