თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის ტრადიციული მრვალხმიანობის კვლევის საერთაშორისო ცენტრი დაარსდა 2003 წელს კონსერვატორიის ქართული ხალხური მუსიკალური შემოქმედების კათედრის, ქართული ხალხური მუსიკალური შემოქმედების კაბინეტისა და ძველი საერო და სასულიერო მუსიკის ლაბორატორიების ბაზაზე.

საქართველოში ასეთი ცენტრის შექმნის იდეა თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიისა და კომპოზიტორთა კავშირის მიერ ორგანიზებული მრავალხმიანობისადმი მიძღვნილი საერთაშორისო კონფერენციების მონაწილეებს გაუჩნდათ გასული საუკუნის 80-იან წლებში. ამ კონფერენციებმა (1984, 1986, 1988) იმპერიის პერიფერიისათვის უჩვეულო მასშტაბი შეიძინეს და მათში მაშინდელი საბჭოთა კავშირის მეცნიერებთან ერთად უცხოელებიც მრავლად მონაწილეობდნენ.

საქართველოს მიერ დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, ქვეყანაში შექმნილი პოლიტიკური და ეკონომიკური სირთულეების გამო შეწყვეტილი ტრადიცია თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიამ მხოლოდ 1998 წელს აღადგინა. მომდევნო საერთაშორისო კონფერენცია 2000 წელს გაიმართა ფონდ ”ღია საზოგადოება – საქართველოს” მხარდაჭერით. აქედან მოყოლებული ასეთი სამეცნიერო ფორუმები, უკვე ტრადიციისამებრ, ორ წელიწადში ერთხელ ტარდება.

მრავალხმიანობის ცენტრის შექმნის იდეას მხარი დაუჭირეს 2002 წლის ტრადიციული მრავალხმიანობის პირველი საერთაშორისო სიმპოზიუმის (2002) მონაწილეებმაც – მსოფლიოს ცნობილმა ეთნომუსიკოლოგებმა და სიმპოზიუმის სტუმარმა, UNESCO-ს გენერალური დირექტორის წარმომადგენელმა, არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სექტორის მაშინდელმა დირექტორმა ქალბატონმა ნორიკო აიკავამ, რასაც 2003 წელს კონსერვატორიაში ტრადიციული მრავალხმიანობის კვლევის საერთაშორისო ცენტრის (ტმკსც) დაარსება მოჰყვა.

UNESCO-ს მხარდაჭერა გადამწყვეტი აღმოჩნდა ცენტრის მომავალი წარმატებული საქმიანობისათვის. 2003-2006 წლებში ცენტრმა განახორციელა UNESCO-სა და Japanese Funds-in Trust–ის ერთობლივი პროექტის ”ქართული პოლიფონიის დაცვა და განვითარების” კვლევითი ნაწილი, რამაც საფუძველი ჩაუყარა ცენტრის საქმიანობის ძირითად მიმართულებებს.

ცენტრის მუშაობა მიმართულია, ერთი მხრივ, მსოფლიო მრავალხმიანობის  კვლევის სტიმულირებისა და მისი შედეგების ხელმისაწვდომობის გაზრდისაკენ,   ხოლო, მეორე მხრივ, საერთაშორისო ასპარეზზე ქართული მრავალხმიანობის შესახებ პრაქტიკული და მეცნიერული ცოდნის გავრცელებისაკენ. მისი მიზანია, ხელი შეუწყოს მრავალხმიანობის ფენომენის შესწავლას, წარმოაჩინოს მსოფლიო მრავალხმიანობის რეგიონული სტილების თავისებურებები და ქართული მრავალხმიანობის ადგილი ამ კონტექსტში; ასევე, ხელი შეუწყოს ეთნომუსიკოლოგიური კვლევების საზღვრების გაფართოებას და ხელმისაწვდომი გახადოს თანამედროვე კვლევების შედეგები ფართო საზოგადოებისათვის;

გარდა ამისა, ცენტრი გამუდმებით ზრუნავს ქართული ტრადიციული მუსიკის ძველი ჩანაწერების მოძიებასა და გამოცემაზე.

ამ მიზანს ემსახურება ტრადიციული მრავალხმიანობის საერთაშორისო სიმპოზიუმები და მათზე წაკითხული მოხსენებების კრებულების გამოცემა. თბილისის სიმპოზიუმებზე 2002, 2004, 2006, 2008, 2010, 2012 და 2014 წლებში უკვე წარმოდგენილი იყო გამოკვლევები ქართული, ბულგარული, ალბანური, ჩრდილო კავკასიური, ავსტრიული, უკრაინული, ხორვატული, სერბული, მაკედონიური, იტალიური, ფრანგული, ბასკური, კორსიკული, ტანზანიური, რუსული, ცენტრალური აზიის, ინდონეზიური, გვინეური, ლატვიური, ლიტვური, ესტონური, სლოვაკური, სლოვენიური, პოლინეზიური, ბოსნია-ჰერცოგოვინას, ტაივანის ამისების, ცენტრალური აფრიკის პიგმეებისა და ბანდა-ლინდას, ეთიოპიური, ჩინეთის ქიანგისა და იის ხალხების, ტიბეტური ეთნიკური ჯგუფების აბას და ალმაის, ავღანეთის ნურისტანის, იაპონიის აინების ვოკალური და სამხრეთ-აღმოსავლეთ არაბული, კუნძულ ბალის, აზერბაიჯანული და თურქული ინსტრუმენტული მრავალხმიანობის შესახებ.

სიმპოზიუმების თანხმლებ საკონცერტო პროგრამებში, ქართულის გარდა, ჟღერდა ზემოთ ჩამოთვლილი თითქმის ყველა მრავალხმიანობის ნიმუში, მათ შორის, თავად ამ ტრადიციების მატარებლების შესრულებით.

სიმპოზიუმმა ცენტრი დაამეგობრა მსოფლიოში ცნობილ ეთნომუსიკოლოგებთან – იზალი ზემცოვსკისთან (აშშ/რუსეთი), დიტერ ქრისტენსენთან (აშშ/გერმანია), სიმჰა არომთან (საფრანგეთი), ფრანც ფოიდერმაიერთან (ავსტრია), სუზან ციგლერთან (გერმანია), დაივა რაჩიუნაიტე-ვიჩინიენესთან (ლიტვა), პოლო ვალეჰოსთან (ესპანეთი) და სხვა, ვინც თავისი თანადგომა წლების მანძილზე სიმპოზიუმში მრავალჯერ მონაწილეობით გამოხატეს.

ცენტრი ასევე დიდად აფასებს უცხოეთში მოღვაწე ქართულ ანსამბლებთან – ქართული ხმები, მასპინძელი, დარბაზი, ზარი, იამაშიროგუმი, მარანი, დოლური, ჯამათა, გორანი, უცხო სუნელი – თანამშრომლობას. როგორც მათი გამოხმაურებები მოწმობს, მათთვის ქართული მრავალხმიანობა ადამიანებს შორის ურთიერთობის საუკეთესო საშუალებაა, რის გამოც, ისინი არ იშურებენ საკუთარ დროსა და სახსრებს, მონაწილეობენ სიმპოზიუმის კონცერტებში, მოგზაურობენ საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, და პროპაგანდას უწევენ ჩვენს ეროვნულ კულტურას საზღვარგარეთ.

ცენტრი არის ეთნომუსიკოლოგიის ევროპული სემინარის (ESEM) წევრი, თანამშრომლობს ტრადიციული მუსიკის საერთაშორისო საბჭოსთან (ICTM).

 ტმკსც-ს შესრულებული აქვს სხვადასხვა სახის ლოკალური და საერთაშორისო პროექტები – 2005 წელს ვენის ფონოგრამარქივის დახმარებით ციფრულ მატარებელზე გადაიტანა საქართველოში დაცულ ფონოგრაფის ცვილის ლილვაკებზე 1920–50-იან წლებში ჩაწერილი აუდიომასალა, ხოლო 2006–2008 წლებში საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროს მხარდაჭერით გამოსცა მისი კატალოგი და 16 კომპაქტდისკი ”ხმები წარსულიდან“. ქართული ხალხური სიმღერები ფონოგრაფის ცვილის ლილვაკებიდან”. 2010 წელს ცენტრმა ამერიკულ გამომცემლობა Nova Science Publishers-თან ერთად გამოსცა კრებული ”ექო საქართველოდან: 17 არგუმენტი მრავალხმიანობის სასარგებლოდ”. ხოლო 2014 წელს ბერლინის ფონოგრამარქივთან ერთად – წიგნი „ექო წარსულიდან: ქართველ ტყვეთა სიმღერები, ჩაწერილი ცვილის ლილვაკებზე გერმანიაში, 1916–1918“.

ტმკსც-ში სხვადასხვა დროს მუშაობდნენ ეთნომუსიკოლოგი თამაზ გაბისონია, ქეთევან ბაიაშვილი. პროექტებში, გარდა თანამშრომლებისა, მონაწილეობდნენ ეთნომუსიკოლოგები ნინო კალანდაძე-მახარაძე, ნინო ნაკაშიძე, ქეთევან მათიაშვილი, დავით შუღლიაშვილი, მალხაზ ერქვანიძე, ოთარ კაპანაძე, ლელა მარქარაშვილი და სხვ.

ტმკსც-ის ვებ-გვერდზე განთავსებულია ონ-ლაინ ბიულეტენი, რომელიც წელიწადში ორჯერ – ივნისსა და დეკემბერში გამოდის. ტმკსც ახორციელებს სასერტიფიკატო მოკლევადიან (10 თვე) სასწავლო პროგრამას „ქართული ხალხური მუსიკალური შემოქმედება“ უცხოელი მოქალაქეებისათვის.

ტმკსც არის თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის შემადგენელი ნაწილი.