მაგდა სუხიაშვილის წიგნში „ქართული საეკლესიო მუსიკის ისტორია. ლექციები“ გაშუქებულია ქართული სამგალობლო ხელოვნების ისტორიისა და თეორიის საკითხები. ვინაიდან ქართული საეკლესიო მუსიკის ისტორიის არც სახელმძღვანელო და არც ლექციების კურსი დღემდე არ გამოცემულა, წიგნი სტუდენტთა სასწავლო რესურსით უზრუნველყოფის პირველი ცდაა. იგი ასახავს ავტორის თითქმის ორი ათეული წლის პედაგოგიური მოღვაწეობით დაგროვილ გამოცდილებას.
რუკები და მუსიკალური მაგალითები წიგნისათვის Choral Singing in Human Culture and Evolution
მსოფლიოში მრავალხმიანობის გავრცელების აქ წარმოდგენილი რუკები და მუსიკალური მაგალითები სხვადასხვა მრავალხმიანი კულტურებიდან არის დამხმარე მასალა იოსებ ჟორდანიას 2015 წელს ინგლისურ ენაზე გამოსული წიგნისა “მრავალხმიანი სიმღერა ადამიანთა კულტურასა და ევოლუციაში” (“Choral Singing in Human Culture and Evolution”).
იგი გამოცემულია ლამბერტის აკადემიურ გამომცემლობაში, საარბრიუკენში, (გერმანია) და წარმოადგენს ამავე ავტორის 2006 წელს გამოსული წიგნის “ვინ დასვა პირველი შეკითხვა? საგუნდო მრავალხმიანობის, აზროვნების, ენისა და მეტყველების გენეზისის საკითხი” მეორე, რედაქტირებულ და შევსებულ გამოცემას.
ვებგვერდზე წარმოდგენილიდან 15 რუკა ეძღვნება მსოფლიოში მრავალხმიანობის სხვადასხვა სტილის, ხოლო 1 – ენაბლუობის გავრცელებას. ასევე, აქ განთავსებულია მსოფლიოს სხვადახვა მრავალხმიანი კულტურის 49 ხმიერი მაგალითი.
ქართული ხალხური მრავალხმიანობა1
ერნსტ ემსჰაიმერი2
მუსიკის ისტორიის კვლევა და ეთნომუსიკოლოგია როგორც წესი განიხილება როგორც ორი ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელი კვლევითი სფეროები. ეჭვს გარეშეა, რომ ასეთი დაყოფის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი არის ის, თუ როგორ არის წარმოდგენილი მასალა, რასაც ეყრდნობიან ამ დარგების მკვლევარები. მუსიკის ისტორიული კვლევა ეყრდნობა, როგორც ვიცით, მუსკალური ფაქტების დიდ კორპუსს, რომელმაც ჩვენამდე მოაღწია ნოტირებული ჩანაწერების სახით, და შესაბამისად, არსებობს მეტ-ნაკლებად კონკრეტული ფომით. რაც შეეხება არაევროპულ მუსიკას და ევროპულ ხალხურ მუსიკას, ისინი, როგორც წესი, ეყდნობიან ზეპირ გადაცემას. სხვას რომ თავი დავანებოთ, როგორც ეს რობერტ ლახმანმა აღნიშნა საკმაოდ ზუსტად, ეს უკანასკნელი (ხალხური მუსიკა) ყველა ჩვენგანისათვის არც კი არსებობს. იმისათვის, რომ ხალხურმა მუსიკამ ჩვენამდე მოაღწიოს, იგი ჯერ გადაყვანილ უნდა იქნას ჩვენთვის ხელშესახებ ფორმაში, ანუ “ითარგმნოს” აუდიო ჩანაწერების, ან სანოტო ტრანკრიპციების სახით, რის შედეგადაც ეს მასალა სცილდება თავისი ბუნებრივი (ზეპირსიტყვიერი) არსებობის ფორმას. ეს აშკარად ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია იმ განხეთქილებისა, რომელიც არსებობს მუსიკის ისტორიასა და ეთნომუსიკოლოგიას შორის, და ესაა მიზეზი, რომ მათ აქვთ ერთმანეთისაგან განსხვავებული მიზნები, პრობლემათა წრე და მეთოდები.
მრავალხმიანობა ჩრდილოეთ ამერიკელ ინდიელთა მუსიკაში1
(ეს სტატია დაიბეჭდა 1961 წელს, ჟურნალის Musical Quarterly-ის 47-ე ნომერში, გვერდები: 354-362)
უკვე ფაქტიურად ყველას მიერ არის გაზიარებული აზრი, რომ ჩრდილოეთ ამერიკელ ინდიელთა მუსიკა ერთხმიანია. არა მგონია რომ რომელიმე მუსიკოლოგი არ დაეთანხმოს ამ აზრს, ყოველ შემთხვევაში ზოგადად გამოთქმულს მაინც. მიუხედავად ამისა, მაგალითად, ჰელენ რობერტსმა თავის 1936 წელს გამოსულ ნაშრომში გააკრიტიკა საკუთარი თავი იმისათვის, რომ ადრე მეტისმეტად პირდაპირ და უკრიტიკოდ იღებდა ამ აზრს2. რამოდენიმე მეცნიერულ ნაშრომში არის მოხსენიებული მრავალხმიანობის არსებობის ფაქტი ამერიკელ ინდიელთა მუსიკაში, თუმცა მათი ავტორები გამუდმებით უჩივიან ჩანაწერებისა და გამოქვეყნებული ტრანსკრიბციების სიმცირეს. უნდა ვაღიაროთ, რომ ინდიელთა მრავალხმიანობა, თუკი ის ნადვილად არსებობს (ან ოდესმე არსებობდა) ყოველთვის წარმოადგენდა ძალიან ძნელად მოსახელთებელ ფენომენს, თუმცა, თუკი არსებულ წყაროებს თავს მოვუყრით და დავახარისხებთ, ნათელ და ისტორიულად საკმაოდ მწყობრ ზოგად სურათს მივიღებთ.
