ქართული საეკლესიო გალობის ისტორია საუკუნეების სიღრმიდან იღებს სათავეს. იგი უშუალოდაა დაკავშირებული საქართველოში ქრისტიანობის შემოღებასა და გავრცელებასთან. IV საუკუნეში (325წ.) ქრისტიანობა უკვე სახელმწიფო რელიგიაა. საფიქრებელია, რომ თავდაპირველად საქართველოშიც იგივე სახის გალობა უნდა ყოფილიყო დამკვიდრებული, როგორიც ბიზანტიაში იყო. დღეს ძნელია ზუსტად განისაზღვროს, როდის მოხდა ბიზანტიური ჰანგების ეროვნულ ნიადაგზე გარდაქმნა, მაგრამ ეს პროცესი დიდხანს არ დააყოვნებდა. ქართველი ერის მუსიკალური აზროვნების ძირითად პრინციპს მრავალხმიანობა წარმოადგენს. ამასთან, იგი სრულიად განსხვავდება განვითარებული ევროპული პოლიფონიისაგან. ქართული გალობა ძირითადად სამხმიანია, იშვიათია ოთხხმიანი ნიმუშები. მისი მრავალხმიანობა დაფუძნებულია ეროვნულ მუსიკალურ აზროვნებაზე. ქართულ სამხმიან საგალობელში ძირითადი კანონიკური ჰანგი (კანტუს ფირმუსი) ზედა (რეგისტრულად ყველაზე მაღალ ხმაშია) ხმაშია გადმოცემული.
ქართული გალობა განუყოფელი ნაწილია ძველი ქართული კულტურისა, იგი ვითარდებოდა როგორც ადგილობრივ, ისე საქართველოს საზღვრებს გარეთ არსებულ სამონასტრო კერებში – პალესტინაში, სინას მთაზე, ათონზე, იერუსალიმში. მათ შორის გამოირჩეოდა საბა განწმენდილის ლავრა. საბაწმიდის სავანეში ჩაეყარა საფუძველი ქართულ ჰიმნოგრაფიას (VII ს.). თავდაპირველად იგი ბერძნულიდან თარგმნილი ჰიმნებით იყო წარმოდგენილი. თარგმნილმა ჰიმნოგრაფიულმა მასალამ თავი მოიყარა უძველეს ქართულ ძეგლებში _ ლექციონარებში. შემორჩენილია ლექციონარის უძველესი რედაქციის რამდენიმე ნუსხა (კალის, ლატალის, პარიზის და სინური ნუსხები), რომლებიც ასახავენ იერუსალიმის ლიტურგიკულ პრაქტიკას V საუკუნის მიწურულიდან ვიდრე X საუკუნემდე. ლექციონარში უკვე ჩანს ჰიმნოგრაფიული გალობის შესრულების სამი ძირითადი სახე: რესპონსორული, ანტიფონური და ცალპირული.
ლექციონარების საფუძველზე შეიქმნა პირველი დამოუკიდებელი ჰიმნოგრაფიული კრებული – იადგარი (ნიშნავს `სამახსოვროს~), რომელშიც ერთიანდებოდა მთელი წლის განგებებზე შესასრულებელი საგალობლები. შემორჩენილია უძველესი იადგარის რამდენიმე ნუსხა. ეს ნუსხები Xს.-ს არ სცილდება. უძველესი იადგარები შეიცავენ უნიკალურ ცნობებს ბიზანტიური და ქართული ჰიმნოგრაფიის განვითარების ადრეული საფეხურების შესახებ.
X საუკუნიდან არაბთაგან შევიწროებულმა ქართული ჰიმნოგრაფიის ცენტრებმა წმინდა მიწის სავანეებიდან სხვა სამონასტრო კერებში გადაინაცვლა.
ქართული ჰიმნოგრაფიის განვითარებაში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა სინას მთის ქართულმა სალიტერატურო სკოლამ, სადაც გრძელდებოდა საბაწმიდის ჰიმნოგრაფიული სკოლის ტრადიციები.

ქართული ჰიმნოგრაფიის განვითარების შემდგომი აღმავლობა დაკავშირებულია ტაო-კლარჯეთის სამონასტრო სკოლებთან, რომელთა მესვეური იყო IX საუკუნის დიდი საეკლესიო მოღვაწე, ღირსი მამა გრიგოლ ხანძთელი. გრიგოლს ზეპირად სცოდნია წმინდა ეკლესიის საქადაგებელი გალობა მთელი წლის განგებით და გალობის მოძღვარიც ყოფილა. მას თავად შეუთხზავს საგალობელთა სრული კრებული –”საწელიწდო იადგარი”, რომელმაც ნიადაგი მოუმზადა ორიგინალური ჰიმნოგრაფიის შემდგომ განვითარებას. IX საუკუნიდან, მთარგმნელობითი პროცესის პარალელურად, ინტენსიურად ვითარდება ორიგინალური ჰიმნოგრაფიული შემოქმედება, რომელიც მწვერვალს აღწევს X საუკუნეში. ამ პერიოდში ეროვნულ ჰიმნოგრაფიაში გამოჩნდნენ ისეთი მოღვაწეები, როგორებიც იყვნენ იოანე მინჩხი, იოანე მტბევარი, ეზრა, კურდანაი, სტეფანე სანანოისძე, იოანე ქონქოზისძე, მიქაელ მოდრეკილი და სხვ. განვითარების ეს პროცესი დაგვირგვინდა X საუკუნის ე.წ. დიდი იადგარების შექმნით (წვირმის იადგარი, იელის იადგარი, მიქაელ მოდრეკილის იადგარი). განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მეხური დიდი იადგარები. მეხური იადგარები შეიცავენ გალობის უძველეს ნიშნებს – ნევმებს. რვა ხმის სისტემის დაკანონებამ და ძლისპირ-დასდებლის ფორმის გაბატონებამ წამოჭრა ნევმური ნოტაციის შემოღების საკითხი. ამ დროს ყალიბდება ჰიმნოგრაფის ახალი ტიპი – “მეხელი”, ანუ “დასდებლის მეცნიერებაში” დახელოვნებული პირი, რომლის ამოცანას შეადგენდა ადრებიზანტიური რიტმული პოეზიის ნიმუშების ქართულად თარგმნა მათი რიტმული სახის დაცვით და დედნის კილოს (ჰანგის) მორგება და განაწილება ბერძნულიდან თარგმნილ ქართულ ტექსტზე. მეხურ იადგარებს შორის გამოირჩევა მიქაელ მოდრეკილის კრებული “საწელიწდო იადგარი” (შ-425), რომელშიც თავმოყრილი და სისტემატიზებულია მანამდე არსებული მთელი ჰიმნოგრაფიული მემკვიდრეობა – ნათარგმნი და ორიგინალური, როგორც ქართველ ჰიმნოგრაფთა, ისე ბიზანტიელთა მიერ შექმნილი ჰიმნები. კრებული შედგენილია 977-988 წლებში, აღკაზმულია ნევმებით.

XI საუკუნიდან ქართული ქრისტიანული ლიტერატურისა და მუსიკის უმძლავრესი კერაა ათონის ივერთა მონასტერი. ამ სკოლის ფუძემდებლები არიან წმიდა მამები – ექვთიმე და გიორგი მთაწმინდელები. მათ სახელებთანაა დაკავშირებული ქართული ჰიმნოგრაფიის ახალი ეტაპი. შემუშავდა ჰიმნოგრაფიული თარგმანების ახალი პრინციპები. ათონელმა მამებმა ბერძნულიდან თარგმნეს უმნიშვნელოვანესი ჰიმნოგრაფიული კრებულები. განსაკუთრებით აღსანიშნავია გიორგი მთაწმიდელის მიერ შედგენილი `თთუენი~, რომელშიც მან თავი მოუყარა ყველა ავტორის ამა თუ იმ წმინდანისადმი მიძღვნილ საგალობელს.
XI საუკუნეში მნიშვნელოვან ლიტერატურულ-ფილოსოფიურ კერას წარმოადგენდა პეტრიწონის მონასტერი, რომლის ლიტერატურულ-ფილოსოფიური სკოლის წარმომადგენელია იოანე პეტრიწი. მან ქართული მწერლობა უფრო მეტად დაუახლოვა ბიზანტიურს. სწორედ იოანე პეტრიწს ეკუთვნის ცნობა ქართული მუსიკის მრავალხმიანობის შესახებ. იგი ასახელებს სამი ხმის იმდროინელ სახელწოდებებს: “მზახრ” (ნიშნავს “მძახებელს”), “ჟირ” (“ორი”), “ბამ” (იგივეა, რაც ბანი) და აღნიშნავს ამ ხმათა შეწყობით წარმოქმნილ კეთილხმოვანებას. პეტრიწის მიერ დანახული ქართული სამხმიანობა, ანუ მზახრი-ჟირი-ბამის ერთობა ქრისტიანული სამების მუსიკალური ანალოგიაა, რაც ქრისტიანულ ლიტურგიკაში სამ ხმაზე გალობის კანონიკურობას ადასტურებს. იოანე პეტრიწი პეტრიწონის შემდგომ მოღვაწეობას აგრძელებს გელათის მონასტერში, რომელიც XII საუკუნიდან XX საუკუნის დასაწყისის ჩათვლით ქართული საეკლესიო გალობის მთავარ კერას წარმოადგენდა.

XIII-XVI საუკუნეებში, საქართველოში შექმნილი მძიმე პოლიტიკური ვითარების შედეგად ქართული საგალობო ხელოვნება დაცემის გზას დაადგა. გაძარცვულ ტაძრებში განადგურდა ჰიმნოგრაფიული კრებულები. მხოლოდ დარბევას გადარჩენილმა ეკლესია-მონასტრებმა შეიფარეს ქართული საგალობელი. მიუხედავად ამ ძნელბედობისა, ქართული გალობის ბუნებრივი განვითარების პროცესი, მეტად ნელა, მაგრამ მაინც მიმდინარეობდა. ამაზე მიუთითებს ჩვენამდე მოღწეული XVII-XVIII საუკუნეებით დათარიღებული ჰიმნოგრაფიული კრებულები, `სადღესასწაულოდ~ წოდებულნი, რომლებშიც გაერთიანებულია ჰიმნოგრაფიული, სვინაქსარული საკითხავები, საჭირო ლიტურგიკული მითითებითურთ. ამ კრებულებმა წარმოდგენა შეგვიქმნეს ისეთ ჰიმნოგრაფებზე, როგორებიც არიან ნიკოლოზ მაღალაშვილი, გრიგოლ ვახვახიშვილი-დოდორქელი, იასე ერისთავი, ბესარიონ ორბელიშვილი, ნიკოლოზ ჩერქეზიშვილი და სხვ. ამ ჰიმნოგრაფთა შემოქმედებაში იმძლავრა ეროვნულმა ელემენტმა.
ცნობილია, რომ კულტურის აღმავლობა, შემობრუნების პროცესი საქართველოში დაიწყო XVI-XVII საუკუნეების მიჯნიდან და გარეჯის მონასტრების მნიშვნელობა ამ მხრივ განსაკუთრებულია. 1690 წლის 12 მარტს ერეკლე I-ის მიერ მოწვეულმა საეკლესიო კრებამ მონასტრის წინამძღვრად ონოფრე მაჭუტაძე გამოარჩია (1690-1733). სწორედ მისი წინამძღვრობისას მომრავლებულან გარეჯის მონასტრებში მწერლები და მქადაგებლები, მგალობლები, კალიგრაფები და სხვანი. ამ პერიოდში იქცა გარეჯის მონასტერი ქართული სულიერი კულტურის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს კერად. ცნობილია ისიც, რომ გარეჯის მრავალმთის მონასტრები სამეფო კარის განსაკუთრებული პატრონობითა და ხელშეწყობით სარგებლობდა. ლიტერატურული და ისტორიული წყაროები გვამცნობენ, რომ დავით გარეჯის მონასტერში ყოფილა სამგალობლო სკოლა, სადაც 7-10 წლის ბავშვები მოჰყავდათ. სწავლა გრძელდებოდა, დაახლოებით, 5-10 წელი. ისევე, როგორც განვითარებულ შუა საუკუნეებში, მოწაფეები აქ მრავალმხრივ განათლებას იღებდნენ, მწიგნობარ-მგალობლებად იზრდებოდნენ. ამისი არაერთი მაგალითი მოგვეპოვება. მწიგნობარ-მგალობლებად აღიზარდნენ კათალიკოსი ანტონ I, რომელსაც შემოქმედებითი ნათლობა დავით გარეჯში მიუღია; ამბროსი ნეკრესელი – სრული მწერალ-მწიგნობარ-მგალობელი; დოდოს მონასტრის მოღვაწე გერმანე ხუცეს-მონაზონი – შესანიშნავი მქადაგებელი და მგალობელი; ნათლისმცემლის მონასტერში აღზრდილი არქიმანდრიტი გერონტი სოლოღაშვილი, რომელიც დავით გარეჯის მონასტერში ასწავლიდა მწერალ-მწიგნობრობასა და გალობას და სხვანი.

XVIII საუკუნის დასასრულს ერეკლე II-მ ითავა გალობის აღდგენა-აღორძინების, სამგალობლო სკოლათა ტრადიციების შენარჩუნების საქმე. ამ მიზნით ჩამოყალიბდა სვეტიცხოვლის საკათალიკოსო სკოლა, სადაც გალობას ასწავლიდნენ საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებიდან საგანგებოდ მოწვეული ცნობილი მგალობლები. გამოცოცხლების ეს პერიოდი ქართული გალობის ისტორიაში ხანმოკლე აღმოჩნდა. საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმებამ (1811წ.) და ქართულ ტაძრებში რუსული წირვა-ლოცვის დამკვიდრებამ (რუსული გალობითურთ). მრავალსაუკუნოვანი ტრადიციის მქონე ქართულ გალობას არსებობის რეალური საფრთხე შეუქმნა. XIX საუკუნის II ნახევრიდან განახლდა ბრძოლა ქართული სამგალობლო ხელოვნების შენარჩუნებისათვის. ამ მიზნით ქართული საგალობლები ჩაწერილ იქნა ხუთხაზიან სანოტო სისტემაზე, რითაც აღმოიფხვრა მათი სამუდამოდ დაკარგვის საშიშროება. ქართული გალობის გადარჩენის საქმეში განსაკუთრებული ღვაწლი მიუძღვით წმიდა ეპისკოპოსებს: გაბრიელ ქიქოძეს, ალექსანდრე I ოქროპირიძეს, წმიდა ხუთთა ძმათა კარბელაშვილებს: ფილიმონს, პოლიევქტოს, სტეფანეს, პეტრეს და ანდრიას. წმიდა ექვთიმე აღმსარებელსა (კერესელიძე) და წმინდა ფილიმონს ერისათვის თავდადებულს (ქორიძეს). დეკანოზ რაჟდენ ხუნდაძეს, მღვდელ ანტონ დუმბაძეს, დიმიტრი ჭალაგანიძეს, ივლიანე წერეთელს და სხვ. აღსანიშნავია ქრისტეფორე გროზდოვის, მიხეილ იპოლიტოვ-ივანოვის, ნიკოლოზ კლენოვსკის დამსახურება ქართული გალობის ჩაწერის საქმეში. ამ პიროვნებათა მეოხეობით სანოტო სისტემაზე გადატანილი ათასობით საგალობელი დაცულია ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში.
XX საუკუნის დასაწყისში ქართულ გალობას და, საერთოდ, სულიერებას კიდევ ერთი საშიში დაბრკოლება აღუდგა წინ –ტოტალიტარული რეჟიმი, რომელმაც რელიგია ხალხის ბანგად შერაცხა და განსაკუთრებული სისასტიკით ებრძოდა მას. ძველი ქართული გალობა გარკვეული პერიოდის მანძილზე დაკარგული აღმოჩნდა ქართული საზოგადოებისთვის.
საბჭოთა პერიოდში ეკლესიებში ფაქტობრივად წირვა-ლოცვა არ აღევლინებოდა, ძირითადად, სიონის საკათედრო ტაძარში ჟღერდა სხვადასხვა სტილური წყაროებით (რუსული საგალობელი, საოპერო და ქალაქური მუსიკა) ნასაზრდოები გალობა. 1970-იანი წლების ბოლოდან ეს მუსიკა ნაწილობრივ ჩაანაცვლა ქართული საგუნდო მუსიკის შესანიშნავი ოსტატის, კომპოზიტორ იოსებ კეჭაყმაძის ტადიციული კილო-ჰარმონიით შესრულებულმა სამხმიანმა ჰიმნებმა, რომლებიც მან სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის ილია II-ის თხოვნით შექმნა. ცხადია, ეს ჰიმნები არ იყო შექმნილი შუა საუკუნეებში ჩამოყალიბებული 8-ხმის კომპოზიციური სისტემის მიხედვით, ეს იყო მცდელობა მდარე მუსიკის ნაცვლად ქართულ ეკლესიაში პროფესიონალი მუსიკოსის ხარისხიანი მუსიკა აჟღერებულიყო.
ქართული კანონიკური გალობის აღორძინება დაიწყო XX საუკუნის 80-იანი წლებიდან, როდესაც თბილისის ანჩისხატის ტაძრის მგალობელთა გუნდის წევრებმა ხელნაწერთა ინსტიტუტის ფონდებში მოიძიეს ქართული გალობის სანოტო ჩანაწერები და ღვთისმსახურებაში ააჟღერეს უძველესი ჰანგები. დღეისათვის, საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით, ქართულ ტაძრებში ღვთისმსახურება აღევლინება მხოლოდ უძველესი ტრადიციული ქართული საეკლესიო საგალობლების ჩართვით.