ალბანური მრავალხმიანობა ხანგრძლივი დროის მანძილზე საერთოდ უცნობი იყო ევროპული სამეცნიერო სამყაროსათვის, მხოლოდ 50-იანი წლების ბოლოსათვის გამოჩნდა პირველი პუბლიკაციები ამ თემაზე, საიდანაც გაირკვა, რომ დღეისათვის ალბანეთი ერთ-ერთი მძლავრი და ორიგინალური მრავალხმიანობის ტრადიციის მქონე ქვეყანაა. (ალბანური ბურდონული მრავალხმიანობა იუნესკოს მიერ გამოცხადებულ იქნა “კაცობრიობის არამატერიალური მემკვიდრეობის შედევრად”).

ალბანეთი პირობითად იყოფა ორ ნაწილად – ჩრდილოეთ და სამხრეთ ალბანეთად. მრავალხმიანობა ორივე ნაწილშია გავრცელებული, თუმცა არათანაბრად. ჩრდილოეთში ის უფრო იშვიათია, ძირითადად გვხვდება ჩრდილოეთ ალბანეთის დასავლეთ, მთიან მხარეში. ესაა ბალკანეთში ცნობილი ბურდონული მრავალხმიანობა სეკუნდური ინტერვალებით. საერთოდ ამ ტერიტორიაზე ძველებური სასიმღერო სტილი უფრო კარგად არის შემორჩენილი.

ქვეყნის სამხრეთი გაცილებით უფრო მრავალხმიანია. აქ გამოყოფენ რამდენიმე რეგიონს: ჩამებს, ლაბებს, მუზიკეს. აქ ყველგან გავრცელებულია ბურდონული ტიპის მრავალხმიანობა, ორი- და სამხმიანობა. გარდა ამისა, ვხვდებით ოთხხმიანობის მაგალითებსაც.

ბურდონი ალბანეთში ცნობილია სახელწოდებით “ისო” (ეს სახელწოდება ბიზანტიაშიც გამოიყენებოდა).

მაკედონია ერთ-ერთი ყველაზე მრავალხმიანი ქვეყანაა ბალკანეთში. მრავალხმიანობის სხვადასხვა სტილები არსებობს ტრადიციულ ხალხურ სიმღერაში. მათგან ყველაზე მნიშვნელოვანია დისონირუბულ სეკუნდებზე აგებული ბურდონული ტიპის მრავალხმიანობა (ბურდონი ორივე, გაბმული პედალური და რეჩიტაციული ტიპისაა). მთავარი მელოდია ხშირად არის ორნამენტირებული. ბანის პარტია ზოგჯერ შუალედურია პედალურსა და რიტმულ ბურდონს შორის. ბურდონი შეიძლება იყოს ერთტონალური (ერთ ბგერაზე აგებული) ან ავიდეს სეკუნდით (ზოგ შემთხვევაში ტერციით ან კვარტით) ზემოთ. მრავალხმიანობის ტრადიცია მეტწილად შენარჩუნებულია ქალთა რეპერტუარში. მაკედონიელი ეთნომუსიკოლოგების დაკვირვების მიხედვით, ძველი ბორდონული მრავალხმიანობის დიდი ნაწილი დაიკარგა მაკედონიაში 1950-დან 1980-იან წლებამდე, რისი მიზეზიც იყო სოციალისტურ იუგოსლავიაში გამოცხადებული ბრძოლა “მავნე და დრომოჭმული გადმონაშთების შესახებ” (ბიცევსკი, 1986).

მრავალხმიანი სიმღერა მნიშვნელოვანი თავისებურებაა ამ ქვეყნისა, რომელიც ძირითადად ტყეებით დაფარული დიდი მთების მასივებისგან შედგება. ისევე როგორც ბალკანეთის სხვა ქვეყნებში, სლოვენიაშიც რამდენიმე რეგიონალური სტილი არის წარმოდგენილი. მათ შორის ძველი და შედარებით თანამედროვე მრავალხმიანობა. თანამედროვე მრავალხმიანი სიმღერის ტრადიცია სლოვენიაში უფროა გავრცელებული ვიდრე ძველი სტილი. “რეზია” და “ბელა კრაინას” ოლქები ინახავენ ძველებური ვოკლური მრავალხმიანობის სტილს, რომელიც ეფუძნება ბურდონულ ორხმიანობას და მჭახედ მჟღერ სეკუნდურ ინტერვალებს.

სამწუხაროდ, ძველი ტრადიციული დისონირებული სეკუნდით სიმღერის ტრადიცია თანდათან იკარგება, და მათ ადგილას ჩნდება სიმღერა ტერციებსა და უნისონში. მრავალხმიან სიმღერათა უმეტესობა სრულდება ორ ხმაში. თანამედროვე მრავალხმიანი სტილი კი ემყარება ევროპულ კლასიკურ მუსიკას, ტრადიციულ ევროპულ ფაქტურას და აკადემიური ტიპის ოთხხმიანობას. თანამედროვე მრავალხმიანი შემსრულებლობა გულისხმობს ორხმიანობით დაწყებულ და ხუთხმიანობით დამთავრებულ ვარიანტებს. მათგან ახალგაზრდობაში ყველაზე პოპულარულია სამხმიანი სიმღერა, სადაც მთავარი მელოდია შუაშია მოთავსებული.

 ვოკალური მრავალხმიანობა ხორვატული ტრადიციული მუსიკის მნიშვნელოვანი ნაწილია. ალპების მთიანეთში შენარჩუნებულია ხორვატული ენისა და სასიმღერო ფოლკლორის უძველესი შრეები. მათ ახასიათებს მრავალხმიანობა, კილოებში სიმღერა და პატარა ინტერვალზე დაფუძნებული მელოდია. სასიმღერო სტილი “ტრესე” – სპეციფიკური “ყელი კანკალით” სიმღერაა.

ხორვატული მრავალხმიანობის მეორე სტილი ფართოდ არის გავრცელებული ბალკანეთის სხვა რაიონებშიც. ეს არის სიმღერა ბანით (“ნა ბას”). ეს სტილი, როგორც ჩანს, ხორვატიაში შემოვიდა სლოვენიიდან. აქ მელოდიის დიაპაზონი უფრო ფართეა (სექსტამდე), თანმხლები ნაწილი ხშირად მთავარ მელოდიას პარალელური ტერციებით მიყვება, კადანსირება ხდება დაღმავალი ნახტომით კვარტაზე. ამ რეგიონის მრავალხმიანობის მეორე საინტერესო დამახასიათებელი ელემენტია მრავალხმიანი ჩასაბერების (ორმაგი ფლეიტები და სალამურები) არსებობა. მათზე შესრულებული მუსიკა მჭიდროდაა დაკავშირებული სასიმღერო მელოდიებთან. მრავალხმიანობის თვალსაზრისით კიდევ ერთი საინტერესო ოლქია ისტრიის ნახევარუკნძული და მიმდებარე რამდენიმე კუნძული. მრავალხმიანი სიმღერა აქ დაფუძნებულია ტერციების და სექსტების პარალელიზმზე. ზოგიერთ ოლქში (მაგალითად დალმაციაში), ჭარბობს ერთხმიანობა.

ბოსნია-ჰერცეგოვინას მთელი რიგი რაიონები იზოლირებული იყვნენ ევროპაში მიმდინარე ბევრი სოციალური და პოლიტიკური მოვლენებისაგან და ამით ტრადიციული კულტურის დიდი ნაწილი შენარჩუნდა. მათი კულტურა წინაისლამური და ისლამური პერიოდის კულტურების ნაზავს წარმოადგენს. საინტერესოა, რომ ბოსნიურ-ჰერცოგოვინული მრავალხმიანობის ტრადიციამ ევროპელი ეთნოკოლოგების ყურამდე შედარებით ადრე მიაღწია, რაც, უდავოდ ჩეხი ფოლკლორისტის ლუდვიგ კუბას დამსახურებას წარმოადგენს, რომელმაც აქ საუკუნის დასაწყისში იმოგზაურა და შრომებიც გამოაქვეყნა.

ბოსნიასა და ჰერცოგოვინაში გავრცელებული მრავალხმიანობის მთავარი ფორმაა ბურდონი. ტრადიციულად ბურდონს ასრულებს მომღერალთა ჯგუფი, მთავარი მელოდიას კი სოლისტი. მელოდია მცირე დიაპაზონისაა (ტერცია ან კვარტა). დომინირებს ორხმიანობა, თუმცა გვხვდება სამხმიანობაც.

ჩერნოგორია (მონტენეგრო) არის პატარა მთიანი ქვეყანა, პოლიტიკურად სერბიის ნაწილია. მისი ტრადიციული მუსიკა ყველაზე ნაკლებად არის შესწავლილი ბალკანეთის ხალხების მუსიკალურ კულტურათა შორის. ჩერნოგორიაში ეთნომუსიკოლოგები გამოყოფენ ოთხ რეგიონალურ მუსიკალურ სტილს. ეს არის ძირითადად მონოდიური (სოლო) მუსიკალური ტრადიციების ქვეყანა. ვოკალური მრავალხმიანობა დაფიქსირებულია მხოლოდ ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში – ჰერცოგოვინას საზღვარზე. იმ ადგილას საზღვრის ორივე მხარეს მრავალხმიანობის “ბალკანური” სტილია დაფიქსირებული, რომელიც დაფუძნებულია ბურდონის ფართო გამოყენებასა და ხმებს შორის სეკუნდურ კოორდინაციაზე. მრავალხმიანობა გვხვდება მწყემსებთან, საქორწილო სიმღერებში, მალესის მთიანი რაიონის ალბანელ ემიგრანტებთან (ალბანურ-ჩერნიგორის საზღვარზე).

სერბეთის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი ეთგვაროვან (მრავალხმიან) მუსიკალურ კულტურას წარმოადგენს. ერთადერთ რაიონი, სადაც მრავალხმიანობა არ ყოფილა დაფიქსირებული, არის სერბეთის სამხრეთ-დასავლეთი ნაწილი და კოსოვო (ამჟამად დამოუკიდებელი ქვეყანა).

სერბეთში გამოიყოფა მრავალხმიანი სიმღერის ორი მთავარი სტილი: აღმოსავლური და დასავლური. მათ შორის განსხვავება გამოისახება მთავარი მელოდიის მდებარეობაში და მის თანხლებაში. აღმოსავლეთ სერბეთის მრავალხმიანობა ახლოსაა ბულგარულ და მაკედონურ სტილთან. მას ახასიათებს დაბალ ხმაში ბურდონი და მჭახე სეკუნდური თანხმოვანებები. აქ დაფიქსირებულია ორხმიანობა. სიმღერები ყოველთვის სრულდება სოლისტისა და ჯგუფური ბანების მიერ. სოლისტი ყოველთვის იწყებს სიმღერას, ხოლო ბურდონული ჯგუფი მას შემდეგ უერთდება. მელოდიას მცირე დიაპაზონი გააჩნია (ტერცია ან კვარტა). ბანი უსიტყვოა (“აა”-ზე იმღერება ), რიტმი თავისუფალია.სერბული სიმღერები იმღერება ღია ხმით, დაძაბული ბგერით და სავსეა აშკარად გამოკვეთილი დისონირებული ინტერვალებით.

ბულგარული ტრადიციული მრავალხმიანობა ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილია მსოფლიოში. ამავე დროს ის კარგად არის შესწავლილი თავად ბულგარელი ეთნომუსიკოლოგების მიერ.

ბულგარეთში კომუნისტური რეჟიმის დროს ბულგარული მრავალხმიანობა ნაციონალურ სიმბოლოდ იქცა. მომდევნო წლებში, როდესაც საგუნდო მრავალხმიანობას სახელმწიფო მხარდაჭრა მოაკლდა, მრავალხმიანობის პოპულარობაც დაზარალდა (გაიზარდა ვირტუოზული საკრავიერი ანსამბლების, ე.წ. “საქორწილი ანსამბლების” პოპულარობა).

ბულგარული ვოკალური მრავალხმიანობა ქვეყნის შედარებით მცირე ნაწილზეა გავრცელებული, ძირითადად სამხრეთ-დასავლეთში. ეს მრავალხმიანი კუთხე ტრადიციულად ოთხ ოლქად იყოფა: პირინეი, ცენტრალურ-დასავლეთ ბულგარეთი, ველინგრადი და პაზარჯიკო-იხტიმანის ოლქი.

რუმინული ტრადიციური მუსიკა ძირითადად მონოდიურია, კერძოდ, სოლო ან უნისონური. თუმცა ზოგიერთ მხარეში და ზოგ სპეციფიკურ ჟანრში ვხვდებით ჰეტეროფონიისა და მრავალხმიანობის რუდიმენტურ ფორმებსაც. ასეთია სიმღერა-დატირებები, შესრულებული ქალთა ორი ჯგუფის მიერ (ბანატის ზოგიერთ მხარეს, ტრანსილვანიასა და ოლტენიაში), ქალი სოლისტისა და ქალთა ჯგუფის მიერ ნამღერი სიმღერა – ჩივილები (ბანატში), “ცერემონიალური” სიმღერები, შესრულებული მამაკაცთა მიერ (ბიჰორში) და შერეული ჯფუფების მიერ (ჰუნედოარა—ტრანსილვანია), მამაკაცთა ჰიმნები (ტრანსილვანია), საღამოს სამუშაოზე გოგონათა მიერ ნამღერი სტროფები (ლექსები), მთელი ქვეყნის მასშტაბით დაფიქსირებული, სხვადასხვა გასართობებთან დაკავშირებული საბავშვო სიმღერები.

მრავალხმიანობის ყველაზე განვითარებულ ფორმებს ვხვდებით ე. წ. არუმინებთან – მაკედონური წარმომავლობის ეთნიკურ ჯგუფთან რომლებიც ბალკანეთის სხვადასხვა რეგიონებიდანბ არიან აქ ჩამოსულები. ყველა ძირითადი პარამეტრით მათი მრავალხმიანობა ახლოსაა ბულგარულ-ალბანურ-ბერძნულ ტიპთან. წამყვანი ფორმა აქაც ბურდონია, წამყვანი მელოდიური ხაზი მიჰყავთ სოლისტებს, ბანი-უნისონურ გუნდს. ხმათა კოორდინაცია ეფუძვნება დისონანსებს – სეკუნდებსა და კვარტებს. მაკედონელებს მრავალხმიანი სიმღერები ყოველთვის სრულდება ანტიფონურად ორი ჯგუფის მიერ (უნისონში ან პოლიფონიურად).